วันอาทิตย์ที่ 17 เมษายน พ.ศ. 2554

ใบไม้...สื่อเพื่อการเรียนรู้ของหนู







ใบไม้...สื่อเพื่อการเรียนรู้ของหนู

ลมพัดปลิวไหวไหว              
กิ่งก้านใหญ่พอทานลม
ใบไม้คนนิยม                      
ใช้เป็นร่มกั้นแดดฝน


ใบไม้คราใบเขียว                
น่าดูเชียวสายตาคน
ชอุ่มคราวยามยล                 
เหมือนฟ้าดลให้คู่กัน


บัดนี้ใบไม้แห้ง ลมพัดแรงก็หล่นพลัน
หล่นพื้นหลายคืนวัน            
จึงเป็นชั้นซ้อนดินดาน


ใบไม้กลายเป็นปุ๋ย               
ดินร่วนซุยเมื่อเนิ่นนาน
ปุ๋ยใดจักเทียมปาน               
เกิดจากการทับถมใบ


(บัวกันต์ 
วิลามาศ-ประพันธ์)


จากบทร้อยกรองข้างต้น ทำให้เราเห็นประโยชน์ของใบไม้มากมาย
ทั้งเป็นที่กันลมกันแดด ให้ความสบายตาสบายใจ ให้ปุ๋ยอันเป็นประโยชน์ต่อผืนดิน
และสำหรับเด็กๆ แล้ว "ใบไม้"
ยังให้ประโยชน์อีกมากมายจนเราอาจทึ่งว่าของใกล้ตัวอย่างใบไม้...ใครจะไปคิดว่าคุณพ่อคุณแม่
(หรือคุณครู)
สามารถนำมาเป็นเครื่องมือให้เจ้าตัวน้อยได้เรียนรู้สารพัดเรื่องราวได้ขนาดนี้

                ลองชวนเด็กๆ เก็บใบไม้ที่เขาเห็นใกล้ตัวมาหลายๆ แบบ
แล้วมาเรียนรู้เรื่องต่างๆ กัน บางเรื่องผู้ใหญ่อย่างเราๆ 
เองก็อาจไม่ได้สังเกตมาก่อนเหมือนกันว่าใบไม้น่ะมีเรื่องราวแฝงอยู่มากมาย

เรียนรู้เรื่องสี   ใบไม้มีหลายสี
ตั้งแต่สีเขียวสีเขียวที่เราคุ้นเคยไปจนถึงระดับต่างๆ สีเหลือง สีส้ม สีแดง
สีน้ำตาล  

เรียนรู้เรื่องรูปทรง   แค่ใบไม้ในสวนหลังบ้าน
ก็มีลักษณะรูปร่างที่แตกต่างกันมากมาย ทั้งใบเรียวยาว  ใบกลมป้อม 
ใบคล้ายหยดน้ำขนาดใหญ่  หรือใบมะนามไม่มีแฉก ใบตำลึงมีแฉก เป็นต้น
ลองจับมาเรียงดูสิแล้วเราจะทึ่งกับความแตกต่างของรูปทรงใบไม้ที่เห็น

เรียนรู้เรื่องขนาด   ใบไม้มีตั้งแต่ใบเล็กจิ๋ว เช่น ใบมะขาม ใบขนาดกลาง
เช่น ผักบุ้ง  ไปจนถึงใบใหญ่  เช่น ใบกล้วย (ใบตอง)  หรือใบบัว เป็นต้น

เรียนรู้รื่องผิวสัมผัส  ใบไม้จะมีด้านที่เป็นเส้นใบนูนขึ้นมา ให้เด็กๆ
เอามือลูบดูผิวสัมผัสนั้น
และสังเกตความแตกต่างของเส้นใบนั้นว่าแต่ละชนิดมีเส้นใบที่ต่างกันหรือไม่ อย่างไร
หรือบางชนิดก็แข็งหนา บางชนิดก็บาง ให้ลูกได้สัมผัสถึงความแตกต่างนี้

เรียนรู้วิทยาศาสตร์  ให้เด็กๆ สังเกตใบไม้สด  (สีเขียว)  กับ ใบแห้ง
(สีน้ำตาล) ลองถามเขาว่ามันแตกต่างกันอย่างไร ทำไมถึงเป็นเช่นนี้
นี่เป็นตัวอย่างที่ดีของการสอนเรื่องความเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติตามหลักวิทยาศาสตร์

เรียนรู้จำนวน     ลองให้เด็กๆ
นับจำนวนใบไม้ในแต่ละกิ่งที่เขาตัดมาว่ามีเท่าไหร่
และเปรียบเทียบว่าต้นไม้ที่ต่างชนิดกันมีจำนวนใบในแต่ละกิ่งเท่ากันหรือแตกต่างกัน  เด็กๆ จะเห็นว่าใบไม้มีทั้งใบเดี่ยว
คือใบที่มีแผ่นใบไม้เพียงแผ่นเดียวบนก้านใบที่แตกออกจากกิ่งหรือลำต้น และใบประกอบ
คือใบที่มีใบย่อยมากกว่าหนึ่งใบบนก้านใบ ลองนับและสังเกตกันดูสิจ๊ะ

เรียนรู้เรื่องประโยชน์   เด็กๆ
จะได้เรียนรู้ว่าใบไม้สีเขียวนั้นมีประโยชน์ต่อทุกสิ่งบนโลก สีเขียวให้ออกซิเจน
ให้ความสดชื่นสบายตาสบายใจ
ส่วนใบไม้ที่แก่ถึงเวลาที่ต้องร่วงหล่นลงพื้นนั้นก็จะเน่าเปื่อยเป็นปุ๋ยให้พื้นดินต่อไป

ทำศิลปะง่ายๆ จากใบไม้กันเถอะ

*  พิมพ์ภาพใบไม้    การทำภาพพิมพ์จากใบไม้สามารถทำได้ทั้งในลักษณะสีแห้ง
คือการฝนสีเทียนบนกระดาษบางที่ทาบบนใบไม้  โดยหงายด้านที่เป็นเส้นใบขึ้น
ลายเส้นของใบไม้จะปรากฏขึ้นมาให้เห็นอย่างชัดเจน 
และการพิมพ์โดยการระบายสีโปสเตอร์บนใบไม้ แล้วคว่ำไปบนวัสดุที่ต้องการพิมพ์ เช่น
กระดาษ หรือผ้า

* นำใบไม้มาแต่งภาพ   โดยใช้ใบไม้มาจัดแต่งภาพ เช่น อาจให้เด็กๆ
นำใบไม้ทั้งใบที่มีลักษณะคล้ายต้นไม้มาติดในภาพเป็นภาพต้นไม้
อาจนำใบไม้ที่มีลักษณะคล้ายพระจันทร์เสี้ยวมาติดเป็นรูปพระจันทร์ หรือให้เด็กๆ
จินตนาการต่อเติมภาพจากใบไม้ หรืออาจนำใบไม้หลายสีมาตัดเป็นรูปทรง รูปร่างต่างๆ 
แล้วนำมาประกอบเป็นภาพของตัวเอง

*  ทำงานประดิษฐ์จากใบไม้   สามารถนำมาทำงานประดิษฐ์ได้มากมาย 
เช่นทำโมบาย ทำพวงหรีดแบบง่ายๆ เป็นส่วนประดับหมวก ทำเป็นปีกผีเสื้อ  ฯลฯ

โมบายใบไม้

    
นำใบไม้ที่มีสีสันสวยงาม สดใส นอกจากสีเขียวอาจเป็นใบสีเหลือง สีแดง และใบไม้แห้ง 
มาร้อยหรือติดกาวให้ยาวเป็นสายลงมาหลายๆ เส้น แล้วนำไปผูกที่น้าต่างหรือประตู
เป็นโมบายใบไม้ที่สวยงาม โดยไม่ต้องซื้อหาเลย 

* ดนตรีจากใบไม้      รู้มั้ยว่าเราสามารถสร้างเสียงดนตรีจากใบไม้ได้
ด้วยการเป่าใบไม้ให้เกิดเสียง อาจต้องอาศัยการฝึกฝนบ้าง แต่ก็ไม่ยากที่จะลองทำดู
ขั้นแรกก็เลือกใบไม้ที่มีความบาง มีความมัน ยืดหยุ่นได้ดี เช่น ใบฝรั่ง ใบมะม่วง 
ใบมะยม หรือใบอ่อน ฯลฯ  แล้วใช้ริมฝีปากและแรงลมเป่า
เพื่อให้ริมฝีปากกับใบไม้ออกเสียงได้ตรงตามเสียงที่ต้องการ

เรียนรู้กันเพิ่มเติม...

  • ใบไม้กินได้ เรียกว่าผัก
  • ลักษณะนามของใบไม้ คือ "ใบ"
  • ให้เด็กๆ สังเกตใบไม้เมื่อลมพัดมาว่ามีการเคลื่อนไหวอย่างไร
    และลองให้เขาทำท่าเลียนแบบการเคลื่อนไหวของใบไม้ที่เขาเห็น
  • แข่งกันแต่งประโยคที่มีคำว่า "ใบไม้" ให้ได้มากที่สุด
  • ตั้งคำถามให้เด็กๆ ตอบว่า หากโลกนี้ไม่มีใบไม้ เขาคิดว่าจะเกิดอะไรขึ้น
  • ให้ลูกเด็ดใบไม้สีเขียวสอดไว้ในสมุดหน้าละ 1 ใบ ไม่ให้ซ้อนกัน
    จากนั้นนำหนังสือหนักๆ ทับสมุด ปล่อยทิ้งไว้สัก 1 อาทิตย์ กลับมาดูอีกที
    จะเห็นว่าใบไม้เขียวกลายเป็นใบไม้แห้ง ที่ลูกสามารถเห็นเส้นใบได้อย่างชัดเจน
    จากนั้นนำแต่ละใบมาจัดเรียงให้เป็นระเบียบ ทากาวบางๆ ติดลงไป
    แล้วเขียนชื่อใบไม้แต่ละใบ วันที่ และสถานที่ที่เก็บได้
    จะช่วยให้ลูกเรียนรู้เรื่องราวเกี่ยวกับใบไม้ได้ลึกซึ้งขึ้น เช่น
    การเปลี่ยนแปลงของสีสัน

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น